Ertuğrul Özkök: Yılın sanat sürprizi; Batman’da bir kulübeden, Venedik’te Arşidük Frederik’in evine giden yol nerede açıldı?

Ertuğrul Özkök | Zamanın Ruhu

Bu fotoğraf dün Ahmet Güneştekin‘in ekibi tarafından bütün medyaya dağıtıldı.
Kareye biraz daha yakından bakın.
Çünkü karede bana göre bu yılın kültür alanındaki en büyük sürprizini görüyoruz.
Önde gördüğünüz insan sanatçı Ahmet Güneştekin.
Hiç kuşkusuz Türkiye’nin içerde ve dışarda en çok tanınan sanatçısı diyebilirsiniz.
Arkadaki bina ise Venedik kanalların ikisinin kesişme noktasında bulunan Palazzo Gradenigo adlı bina…
Venedik’in en prestijli binalarından biri…

Thabsburg hanedanı Arşidük’ü Frederik bu binada yaşamıştı

Bir zamanlar Avusturya Arşidük’ü Frederik’in yaşadığı bina burası.
Yani Avusturya’yı yöneten Habsburg hanedanın üyesi ve Birinci Dünya Savaşı’nda Avusturya Macaristan ordularının başkomutanı.
Önümüzdeki yılın dünyada en önemli sanat olayı olacak olan Bienal’e hazırlanan Venedik’in bu prestijli binasında kimsenin beklemediği bir gelişme oldu.
Santa Groce bölgesinde bulunan, asırlar boyu zamana tanıklık eden ve göz alıcı mimarisiyle her göreni hayran bırakan görkemli yapı Palazzo Gradenigo, Türkiye’den bir sanatçı, Ahmet Güneştekin tarafından satın alındı.
Venedik Bienali’nin de gerçekleştiği başlıca sergi alanlarından da biri olan Palazzo Gradenigo, bundan böyle “Güneştekin Art Refinery” olarak tanınacak.
Bina, Ahmet Güneştekin Vakfı’nın çatısı altında faaliyet gösterecek.

Türkiye açısından ikinci önemli bir gelişme daha var

Sürpriz gelişme sadece bu değil.
İkinci önemli gelişme de şu olacak.
Venedik’in bir başka prestijli binası Corservatorio di Venezia veya Conservatorio Benedetto Marcello alarak bilinen Venedik Müzik Konservatuarı’nın binası 2024 bieanali sırasında Ahmet Güneştekin’in sergisine tahsis edildi.

Anish Kapoor’dan sonra binası olan ikinci sanatçı Gradenigo Sarayı’nın Güneştein tarafından alınmasının çok sembolik bir anlamı da var… Güneştekin, böylece Anish Kapoor gibi küresel bir sanatçının yanında şehirde kendi binası olan sanatçılar arasına girecek. Ahmet Güneştekin Vakfı ise dünyanın önde gelen ünlü kültür ve sanat vakıfları ile birlikte Venedik’te binası bulunan vakıflardan biri haline geliyor. Prada, Pinault ve Guggenheim’a komşu Venedik’te Peggy Guggenheim, Gucci, Saint Laurent, Alexander McQueen, Brioni gibi markaların sahibi olan Pinault, Georgia Gini, Prada, gibi dev isim ve markaların vakıflarının müzeleri var. Hiç kuşkusuz Venedik bugün Paris, Londra, Miami, Basel, Singapur ve Hong Kong’dan sonra sanat ve kültürün hem parasal hem evrensel nabzının attığı en önemli merkezlerden biri. Dünyanın en büyük lüks eşya gruplarından biri olan Pinault’nun, Prada’nın, Guggenheim’ın orada bulunması, Anish Kpaoor gibi küresel başarıya sahip bir sanatçının orada merkezi açmasının nedeni bu. Küresel sanatın A kategorisinde bayrak dalgalandırmak Bu bir tür “Küresel kültür ve sanat A kategorisinde temsil edilmek, bayrak dalgalandırmak” anlamına geliyor. O bakımdan bana göre bu yılın kültür alanındaki en büyük sürprizlerinden biri. Peki nasıl başladı bu hikaye…

İlk adım New York’ta Marlboro galeride atıldı

Tabii bu hikâye Venedik’te başlamadı. Bir günde de olmadı.
Belki ilk adım, Güneştekin’in New York Marlboro galerisinde açtığı sergiydi.
Marlboro dünyanın önde gelen özel galerilerinden biri. Güneştekin’in orada ilgi görmesinden sonra Venedik, Bakü, Berlin’deki çok ses getiren sevgilerle pekişti.
Ama galiba son adım İzmir’de atıldı.
Şimdi 22 Kasım 2022’ye o serginin açıldığı güne gidelim.

22 Kasım 2022 İzmir’de bir sergi açılışı ve onu izleyen bir bakan, bir başkan ve bir İtalyan

O gün İzmir Fuarı’ndaki büyük mekânda yapılan açılışa, bugünkü Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer de katılmıştı.
İşte o açılışı kenardan sessizce izleyen bir insan vardı.
Adı Maurizo Bortoletti’yedi…
İtalyan bir küratörde ama sıradan biri değildi.
Etkileyici bir küratörlük sicili vardı.

Kenardaki adam Ai Wei Wei’nin Venedik küratörüydü

Daha önce Venedik Bienalinde Çinli sanatçı Ai Wei Wei’in de küratörlüğünü yapmıştı.
İzmir’de açılan “Gavur Mahallesi” adlı sergi onu çok etkilemişti ve Güneştekin’in 2024’de Venedik’te küratörlüğünü yapmayı kabul ediyordu.
İzmir’deki sergiyi 3 milyondan fazla insan gezdi.
Bu yıl dünyada en konuşulan sergi Paris’te Louis Vuitton Müzesi’nde açılan Basquiat-Andy Warhol sergisi olmuştu.
O sergiyi 4 ayda 622 bin kişi gezmiş ve bu rakam bütün dünyada konuşulmuştu.
Güneştekin’in İzmir’deki sergisini 6 ayda gezen insan 3 milyonu geçmişti.
Tabii bu dünya çapında bir rekordu ve dikkatleri üzerine çekti.
İşi bu sergi, Güneştekin’in Arşidük Frederic’in evine götüren yolu açıyordu.

Antik sanatçının aurası da eserinin ayrılmaz parçası

Çağdaş dünyada artık sanat eseri sadece eserin kendinden ibaret bir şey değil. Yarattığı aura da o eserin parçası haline geliyor.
Picasso ve Dali’nin başlattığı yeni bir sanatsal gerçeklikti bu… Yarattığınız atmosfer, sanatçının kişilik özelliklerinin de sanatın parçası haline gelmesi…
Bazı klasik sanat teorisyenlerinin kabul edemediği yeni bir gerçeklik bu…
Mesela Damien Hirst…

Binanın bir salonu Yaşar Kemal olacak

Dün Ahmet Güneştekin’le konuştum.
Tabii binanın içinde önemli bir onarım yapılacak.
Salonlarından birinin adı Yaşar Kemal olacak.
Ama en önemlisi bu binada Türkiye’nin genç sanatçılarının eserleri de sergilenecek ve kendilerine burada küresel bir pazar imkanı açılacak..

Bu binadan önce Batman Müzesi projesi vardı

Tabii bu binanın alınması Ahmet Güneştekin Vakfı’nın son 4 yıldır uğraştığı bir projeyi şimdilik ikinci plana itti.
Vakıf Batman’a müthiş bir bölgesel müze kompleksi yapmayı planlıyordu.
Hatta Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen mimarlarından biri haline gelen Emre Arolat bunun için çok çarpıcı bir proje hazırlamıştı.
Ne yazık ki bu proje devletten yeterli bir heyecan ve destek sağlayamadı.
Ve araya Venedik projesi girdi. Belki de Türkiye açısından daha iyi oldu…